BNB’nin Yükselişi ve Binance Smart Chain
2020’nin sonlarında başlayan kripto piyasasındaki yükseliş döneminde en ciddi performanslardan bir tanesi de Binance kriptopara borsasının tokeni olan BNB’den geldi. Dünyadaki kripto para borsaları arasında , en çok kullanıcıya ve hacme sahip bulunan Binance’nin kendi tokeni olan BNB’nin, göz kamaştırıcı performansının 2 ana sebebi bulunmaktadır. Bunlardan birincisi BNB’nin her çeyreklik dönemde belirli bir oranda yakım işlemine uğrayarak dolaşımdaki miktarının azaltılması, ikincisi ve daha önemlisi ise kendi blockchain altyapı çözümü, Binance Smart Chain(yazının ileriki bölümlerinde BSC olarak ifade edilecektir.) ve bu ağın üzerinde kurulan projelerdir. Bu yazımızda, BSC ağının gelişimini, nasıl çalıştığını ve Ethereum ile belirli parametrelerdeki karşılaştırmalarını bulacak ve BNB fiyatının altında yatan dinamikleri analiz edebileceksiniz.
Fiyat Performansı
Öncelikle, BNB’nin nasıl bir performans izlediğini ve tarihlere göz atalım:
BNB fiyatı, grafikte görüldüğü üzere, Eylül 2020 başında BSC’nin faaliyete geçmesinin ardından Mayıs 2021’e kadar olan bölümde %2800’ün üzerinde performans sergileyerek yaklaşık $30 civarından $650 seviyelerine kadar yükselmiştir. 2021 yılının başından itibaren tüm kripto piyasasındaki yükselişe ek olarak 18 Ocak tarihinde dolaşımdaki BNB’lerin %1.81’inin yakılması, yukarıdaki grafikte de görülebilen agresif yükselişi tetikleyen bir başka nedendir.
BNB Yakımı
2017 yılından beri piyasada var olan BNB, 200 milyon adet üretilmiştir. Ancak BNB sabit bir token yakma* politikasına sahiptir. Politikaya göre, toplam BNB arzı 100 milyona ulaşana dek her bir çeyrek sonunda düzenli olarak BNB yakılması kararlaştırılmıştır. Yakılacak miktar, Binance’nin işlemlerden kazandığı komisyon gelirlerine oranla belirlenmektedir. Yani Binance daha çok gelir elde ettikçe daha çok BNB yakılır, arzın kısıtlanmış olması sebebiyle de BNB’nin fiyatı yükselir. Bu işlem, doğrudan fiyata etki etmesi nedeniyle son derece önemlidir.
15. yakma işleminin gerçekleştiği 16 Nisan tarihinde Binance’nin gelirlerine oranla 1.099.888 adet BNB dolaşımdan kaldırıldı. Bu miktar, yakımın gerçekleştiği tarihte 595 Milyon USD üzerinde bir değeri ifade etmekteydi. Yazı tarihi itibariyle dolaşımda 153 milyon adet civarında BNB olduğu göz önünde bulundurulduğunda, BNB yakma işleminin önümüzdeki birkaç yıl boyunca sürmeye devam edeceği tahmin edilebilir.
(*)Token yakma işlemi, belirli sayıda tokenin, sahibi olmayan bir cüzdan adresine gönderilmesidir. Gönderilen tokenler, geri alınamayacağı için bu tokenlerin dolaşımdan kaldırıldığı varsayılır.
Binance Smart Chain
Binance Smart Chain (BSC), Binance borsasının Ethereum benzeri bir altyapı ağıdır. Aslına bakılırsa BSC, Ethereum ağının bir nevi kopyası niteliğindedir. Ancak Ethereum, merkeziyetsiz yapısı ve POW konsensus modeli nedeniyle ETH fiyatı yükseldikçe daha yüksek maliyetlere sahip olmaktadır. Bu durumun, Ethereum ağında yapılacak işlemlerden kesilecek komisyon oranlarının ciddi oranda artmasına yol açtığı bilinmektedir.
Yukarıdaki grafik, Ethereum ağında işlem başına alınan komisyon tutarını göstermektedir. Görüldüğü üzere, 2021 yılının başındaki fiyat artışlarıyla birlikte komisyon oranları 35 USD seviyesinin üzerine kadar çıkmıştır. Şu anda ise yaklaşık 10–15 USD aralığında dengelenmektedir. Ancak 10–15 USD civarındaki komisyon oranı da işlem başına maliyetler açısından oldukça yüksek bir komisyondur. Yüksek komisyon oranına rağmen kullanıcılar, Ethereum ağının piyasadaki en gelişmiş altyapı hizmetlerini sağlaması ve en büyük ekosisteme sahip olması nedeniyle ikilem yaşamaktaydılar. Çünkü, alternatif blockchain altyapı projeleri, düşük komisyon oranları sunmalarına rağmen Ethereum’un ekosistem büyüklüğüne ve dolayısıyla likiditesine sahip değildi. Böyle bir ortamda hayata geçen BSC ise Ethereum ağının neredeyse kopyası niteliğinde olmasına rağmen düşük komisyon oranlarıyla hizmet verebiliyordu. Binance, komisyon oranlarını düşürmek için Ethereum’un kullandığı POW yerine, yazının ileriki kısımlarında daha ayrıntılı açıklamasını bulacağınız PoSA(Proof of Staked Authority) konsensus yöntemini kullandı. Bu sayede Ethereum ile aynı hizmetleri sağlayan ancak çok daha hızlı ve ucuz bir ağ ortaya çıkmış oldu. Bununla birlikte; işlemlerin ucuz ve hızlı olması için gerekli olan merkezi yapı, Binance üzerinden sağlanmakta olduğundan BSC ağı merkezi bir yapıya sahiptir ve bu konu bir dezavantaj olarak görülmektedir.
Altyapı anlamında Ethereum benzeri bir yapı oluşturarak hizmet standardını Ethereum ile aynı noktaya taşıyan BSC’nin bundan sonra atması gereken adım ise ağ üzerinde sağlıklı bir ekosistem yaratarak belirli bir likidite büyüklüğüne ulaşmasıydı. Binance, BSC ağı üzerinde platform kurmak isteyen girişimcileri bulmakta pek zorluk yaşamadı. Çünkü Ethereum’un yüksek komisyon oranlarının getirdiği memnuniyetsizlik nedeniyle birçok platform, düşük komisyon oranları sağlamanın yollarını aramaktaydı. Bu sayede, başta DeFi platformları olmak üzere, Ethereum ağı üzerindeki platformların kullanıcılarını, kendi platformlarına çekmeye çalışanlar, BSC ağını tercih etti.
Çalışma Sistemi
Binance, halihazırda borsanın kendi DEX(merkeziyetsiz borsa) platformu için kullandığı Binance Chain (BC) ağına sahipti. Ancak bu ağ, borsa üzerindeki işlemlerin güvenli ve hızlı bir şekilde gerçekleştirilmesi için tasarlanmıştı ve Ethereum’daki gibi kompleks platformların çalışabilmesi için gerekli akıllı kontrat altyapısına sahip değildi. İlk başta BSC’nin ortaya çıkma sebeplerinden biri de Binance Chain’deki akıllı kontrat altyapısının eksikliğidir.
Binance, Ethereum benzeri bir altyapıyı Binance Chain’e entegre etmek yerine bu ağa paralel çalışan ikinci bir blockchain oluşturmayı tercih etti. Bu sayede Binance Chain üzerinde köklü değişiklikler yapılmadı ve DEX platformunda oluşabilecek potansiyel hatalardan kaçınıldı.
Ethereum’un bir kopyası denebilecek BSC ise sahip olduğu kompleks akıllı kontrat altyapısı ile yeni projelerin kurulumunu kaldırabilecek düzeydeydi. Ancak aynı zamanda piyasada halihazırda faaliyet gösteren diğer Dapp(merkeziyetsiz uygulama) platformlarını da ağına davet etmesi ve alternatif bir çözüm önerisi sunması gerekiyordu. Bu nedenle BSC’nin, Ethereum gibi diğer blockchain ağlarıyla veri alışverişini sağlaması için cross-chain denilen zincirler arası işlem yapabilme özelliğine sahip olması gerekiyordu.
- Ağın hızlı ve ucuz olması için POSA(Proof of Staked Authority) konsensus sistemi tercih edildi. Bu sistem, en popüler konsensus yöntemlerinden POS(Proof of Stake) ve POA(Proof of Authority) protokollerinin bir birleşimi olarak görülebilir.
POSA yöntemini kullanan BSC ağında, işlemlerin doğruluğunu kontrol etmekle yükümlü 21 adet onaylayıcı vardır. 21 onaylayıcı, stake ettikleri BNB miktarına göre seçilir. En çok BNB stake eden ilk 21 kullanıcı, ağ üzerindeki komisyon gelirlerini almaya hak kazanır. Sıralama, her gün sonunda güncellenir. Bu sayede, hem POS sisteminin enerji verimliliğinden hem de POA sisteminin hızından faydalanılır. Tüm ağın 21 adet onaylayıcıya sahip olması, ağın son derece merkezi olmasını sağladığı için eleştirilmektedir. Çünkü 21 onaylayıcının en az 11 tanesinin kendi aralarında anlaşması halinde ağdaki işlemlerin güvenilirliğine zarar verme ihtimalleri bulunmaktadır.
- Binance, ağın merkeziliğinden kaynaklı olarak tehlike altında olması ve kötü niyetli onaylama girişimlerine karşı ‘’slashing request’’ sistemine sahiptir. Bir çeşit cezalandırma mekanizması olan bu sistem, ağdaki kötü niyetli onaylayıcıların belirlenmesi için kullanılmaktadır. Sistemin çalışması için bir onaylayıcının, başka bir onaylayıcıyı şikayet etmesi ve yetkisini kötüye kullandığına dair kanıt sunması gerekmektedir. Şikayet edilen onaylayıcının ağı kötü niyetle kullandığı tespit edilirse, onaylayıcının stake ettiği BNB’lere el konulmakta ve yetkileri elinden alınmaktadır. El konulan BNB’lerin bir kısmı, şikayet eden onaylayıcıya aktarılırken geri kalan kısmı ise diğer onaylayıcılar arasında dağıtılmaktadır. Bu şikayet sistemi sayesinde platform, kendi içinde bir kontrol mekanizması çalıştırmış olmaktadır.
- Yukarıdaki grafik, BSC ağındaki ortalama komisyon miktarını Gwei cinsinden göstermektedir. Bu oranın USD karşılığı ise şu anda yaklaşık 0.00005 USD civarındadır. Görüldüğü üzere, BSC’nin komisyon oranları ile Ethereum’un yaklaşık $15 dolarlık komisyon oranı arasında önemli bir fark bulunmaktadır. Bu açıdan bakıldığında merkezi sistemin getirdiği güvenlik risklerine karşılık sunduğu komisyon oranları hayli avantajlıdır.
- BSC’nin cross-chain yani blockchain ağları arasındaki işlemleri yapabilmesi gerektiğinden bahsetmiştik. Bu nedenle, başka bir ağ üzerinde çalışan bir kriptoparanın BSC ağında da çalışabilmesi için dönüştürülmesi gerekir. Bunu gerçekleştirmek için BSC, aynı Ethereum’un ERC-20 token standardı gibi BEP-20 token standardına sahiptir. BEP-20 token standardı, herhangi bir tokenin BSC ağında sorunsuz çalışabilmesi için gerekli olan geliştirmeleri ifade eder.
Tokenlerin farklı ağlar arasında transfer edilmesi için yaygın olarak kullanılan yöntemlere örnek olarak, WBTC tokenini örnek verelim. BTC, kendi blockchain ağı üzerinde işlem gördüğü için Ethereum ağı üzerindeki platformların akıllı kontratlarına entegre edilmesi hayli zordur. Bu nedenle ERC-20 standardına göre oluşturulan WBTC, Ethereum üzerindeki platformlarda BTC transferlerinin yapılabilmesini sağlar. Her bir WBTC üretimi için piyasadan 1 adet BTC kilitlenir. Bu sayede, dolaşıma yeni BTC sürülmez ancak Bitcoin’in ağından Ethereum’un ağına transfer edilmiş olunur.
BSC de bu yöntemin aynısını BEP-20 token standardı üzerinden sağlamaktadır. Kurulan köprü sayesinde Ethereum ağındaki ERC-20 tokenler ile Tron ağındaki TRC-20 tokenler, BSC ağına gönderilerek BEP-20 token standardı ile kullanılabilir. Bu sayede, Ethereum veya Tron ağı üzerinde kurulmuş olan platformlar, BSC ağına da tokenlerini göndererek likidite sağlayabilir ve entegrasyon süreçlerini tamamlayabilirler.
BSC Üzerindeki Tokenler
BSC ağındaki en değerli ilk 6 tokenin piyasa değerleri sırasıyla şöyledir:
1- BNB / $93 milyar+
2- BUSD / $6.97 milyar+
3- CAKE / $6 milyar+
4- GRT / $1.89 milyar+
5- ONT / $1.75 milyar+
6- XVS / $1.2 milyar+
İlk iki sıradaki BNB ve BUSD tokenlerini, Binance’nin BSC öncesinde de var olan kendi tokenleri olduğu için dışarıda bıraktığımızda, BSC ağı üzerinde; hem XVS ve CAKE gibi yeni kurulan platformların tokenlerinin hem de ONT ve GRT gibi sonradan ağa entegre olan tokenlerin bulunduğu görülmektedir. BSC ağının, bu açıdan amacına uygun bir şekilde büyüme katettiği söylenebilir. Ayrıca, henüz 1 yılını bile doldurmamış olan BSC ekosisteminde kurulmuş olan platform tokenlerin $1 milyarın üzerinde değerlenmesi de piyasanın BSC ağına olumlu baktığını göstermektedir.
Ethereum ve Binance Smart Chain Kullanıcı Sayıları
BSC’nin agresif büyümesini sürdürmesi halinde, kullanıcı sayısı bakımından Ethereum’u yakalaması mümkün olabilir. BSC’nin hem kendi ağı üzerinde bulunan platformlarının piyasa değerlerinden, hem de kullanıcı sayılarından yola çıkarak, düşük komisyon ve hızlı işlem talebinde bulunan çok sayıda kullanıcıyı kendine çekmeyi başardığı söylenebilir. BSC’nin piyasadaki belirli bir talep ve likiditeyi kendi üzerine çekmesiyle birlikte Ethereum üzerindeki yükü hafifletmiş olması da mümkündür.
Sonuç olarak, BNB’nin yükselişinde hem BNB yakma işlemlerinin hem de Binance Smart Chain’in rolü açıkça görülmektedir. BNB yakma işleminin 100 milyon adet BNB kalana kadar devam edeceği düşünüldüğünde önümüzdeki yıllarda da dolaşımdaki BNB miktarının önemli miktarda azalmaya devam etmesi beklenmektedir. BSC ağının da mevcut yükselişini sürdürerek likidite ve kullanıcı havuzlarını büyütmesi halinde BNB için pozitif görünümün uzun vadede sürmesi beklenmektedir. BSC ağının merkezi işleyişinin ise şu ana kadar kullanıcılar üzerinde negatif bir etki oluşturmadığı da söylenebilir.
Hazırlayan: Berkay Aybey
Burada ifade edilen görüş ve yorumlar BV Crypto’ya aittir. BV Crypto, bu yazı temel alınarak yapılacak herhangi bir finansal işlemden sorumlu tutulamaz. Her yatırım ve ticaret hamlesi risk içerir. Karar verirken kendi araştırmanızı kendiniz yapmalısınız.