Terra ağında yaşanan problem, bu ağda yatırımı olsun veya olmasın, geniş kitleleri negatif etkiledi. Bu kadar büyük çapta bir memnuniyetsizliğin oluşması, doğal olarak çok sayıda şikayeti de beraberinde getirdi.

Finans alanındaki şikayetlerin muhataplarına ulaşmasını sağlama ve çözüm bulma amacıyla kurulan kamu kuruluşları ve uluslararası bağımsız kuruluşlar, bu tür dönemlerde oldukça yüksek ilgi görürler. Mağduriyetin ciddiyeti nedeniyle, acilen çözüm bulunmasını, cezalandırmaların yapılmasını isteyen kullanıcıların şikayetleri agresif bir yaklaşım içerdiği için bu kuruluşların da tatmin edici açıklamalarda bulunması son derece önemlidir. Zira şikayetlerin karşılık bulmamasıyla, uzun bir süre sonra karşılık bulması arasında çok da fark yoktur. Çünkü mevcut soruna o an çözüm bulunursa, mağdur olan kullanıcıların tatmin duygusu yüksek olacaktır. Dolayısıyla ilgili kuruluşların bu şekilde güven kazanması politikacıların oy kazanma ihtimalini de yükseltir.

Terra ağının yarattığı bu kriz, işte tam da yukarıda açıklandığı gibi majör bir kriz olması açısından çok sayıda mağdur yarattı. Kriptoparaların yüksek ilgi gördüğü hemen hemen her ülkedeki regülatörlerin ve politikacıların, stabilparaların ve/veya DeFi sektörünün düzenlenmesiyle ilgili ardı ardına açıklamalar yapmaya başladıklarını gördük. Ekonomik büyüklük ve gelişmişlik endeksi açısından en başlarda yer alan ABD ve AB’de yaşanan gelişmeler ve bu bölgelerdeki politikacıların açıklamaları en büyük önemi taşıdığı için yapılan açıklamaların ardında gerçekten de ciddi bir çalışma olup olmadığını sorgulamak son derece önemlidir. Bu nedenle, bu yazımızda AB başta olmak üzere regülasyon alanında uluslararası çalışmaların ne yönde ilerlediğini inceleyeceğiz. Küçük bir ipucu vermek gerekirse, gelişmiş ülkeler dikkate alındığında ABD hariç, AB ve uluslararası kuruluşların henüz stabilpara ve DeFi alanında dişe dokunur bir noktaya ulaştıklarını söylemek zor. Özellikle DeFi regülasonuyla ilgili yapılan açıklamaların daha çok mağdur olan kullanıcıları sakinleştirme amacı taşıdığı söylenebilir.

Sorumluluk FSB’ye Bırakıldı

Özellikle kriptopara regülasyonu konusunda yapılacak regülasyonların, uluslararası kabul görmesi talebi, otoritelerin ortak talebidir. Aksi durumda, ülke bazında alınacak kararların, genel sektörü etkilemeyeceği, bu durumun da regülasyonların ihlalini ve takibini zorlaştıracağı düşünülmektedir. Almanya MB yetkililerinden Joachim Wuermeling’in DeFi özelinde söylediği ‘dijital sınır tanımıyor’ sözü, alışılageldik yöntemlerin uygulanamadığını oldukça güzel özetlemektedir.

Geçtiğimiz Mayıs ayında Almanya’da buluşan G7 ülkelerinin ekonomiden sorumlu bakanları ve merkez bankası başkanları, kriptopara ve özellikle stabilpara regülasyonu için sorumluluğu FSB’nin (Financial Stability Board) üzerine yükledi. FSB, tüm G20 ülkelerini, Avrupa Komisyonunu ve FSF üyelerini içerdiği için FSB’nin çıkartacağı bir regülasyonun genel kabul göreceğine şüphe yoktur. Buna ek olarak, FSB’nin daha önce de stabilparaların ve DeFi sektörünün, global stabilizasyonu bozabileceğine dair endişelerini içeren raporlar yayımladığını ve 2021’in Ekim ayında da benzer bir regülasyon görevini üstlendiğini belirtmekte fayda var. Yani süreç, aslında G7 toplantısından daha önce başlamış bulunuyor.

Peki, FSB’nin regülasyon konusunda şu anda öne çıkardığı çalışma nedir? Basel merkezli bir kuruluş olan FSB, yine Basel merkezli olan ve uluslararası bankacılık standartlarını belirleyen BIS’in inovasyon bölümünün başkanı olan Raphael Auer’e ait Embedded Supervision adlı bir altyapı sistemi ve buna bağlı prensipler üzerine yoğunlaşmaktadır. Gelin, BIS ve FSB ortaklığındaki bu çalışmanın detaylarına, olası pozitif ve negatif getirilerine beraber bakalım.

Embedded Supervision

Yaklaşım Farklılığı

Sistemin ayrıntılarına girmeden önce, bu çalışmanın regülasyon problemine yaklaşımı konusunda oldukça pozitif bir bakış açısına sahip olduğunu söylemek gerekir. Öncelikle bu çalışma, teknolojik bir alanı regüle ederken özellikle dikkat edilen ‘teknolojiye eşit yaklaşım’ (technological neutrality) ilkesine bağlıdır. Yani regülasyonlar üzerinden herhangi bir teknolojik alanın bir diğerinden daha çok teşvik edilmemesi veya engellenmemesi ilkesine bağlıdır.

Regülatörler, genellikle kriptoparaların halihazırda mevcut olan ilkelere uyum sağlaması için çalışırken, bu çalışmada ise kriptoparalarla beraber popüler hale gelen blockchain ve DLT gibi teknolojilerden faydalanılması gerektiği, bu teknolojiler yardımıyla regülasyonların sektöre uygun şekilde gerçekleştirilebileceği savunulmaktadır. Bu çalışma, FSB ve BIS gibi kuruluşlara ait olduğu için kriptoparalara dair bu tür bir yaklaşımın benimsenmesi son derece pozitiftir.

Prensipler

Ağ içerisine gömülü bir otomatik denetim mekanizması anlamına gelen bu sistem, DeFi platformlarının kullandıkları dağıtık defter sistemine (DLT) yapılacak bir kod güncellemesiyle, ağdaki her bir işlemin otomatik olarak kaydedilmesi, kategorilere ayrılması ve otoritelerin her istediğinde bu bilgilere erişebilmesini içermektedir. Yani sistemin bir nevi monitör görevi göreceği söylenebilir.

Ağı ve platformları sürekli olarak izleyecek bu sistem, regülatörlerin doğrudan blockchain ve DLT sistemleriyle içli dışlı olmasını sağlıyor. Bunun için de bu mekanizma üzerinden elde edilen verilerin doğruluğunun yasal olarak da tanınması gerekiyor ki resmi kuruluşlar bu altyapılarla doğrudan etkileşime geçebilsinler. Bu amaçla, sistem için 3 ana prensip belirlenmiştir.

1. DLT tabanlı DeFi platformlarında kullanılan kriptografik veri doğrulama teknikleri, kendi başlarına yeterli değildirler. Platformların mutlaka yasal bir zemin üzerine konumlanmaları, sistemin platforma entegre olması için zorunludur.
2. Sistemin ağa entegre edilmesi için söz konusu ağdaki güvenlik seviyesinin yüksek olması gerekmektedir. Madencilerin veya onaylayıcıların, kötü niyetli davranışları sonucunda kar edemediği yapıların (Bitcoin, Ethereum gibi) özellikle tercih edileceği belirtiliyor.
3. Regülasyonları uygulamak için üstlenilen maliyetler, işletmeler için zaman zaman ciddi boyutlara ulaştığı için bu sistemin otomatik işlemesi ve maliyetleri aşağı çekmesi hedeflenmektedir.

Gelin bu prensiplerin ne anlam ifade ettiğine beraber bakalım…

1. İlk madde, kriptografik onay mekanizamalarının ancak yasal altyapılarla birleştiğinde sistem tarafından kabul edilebileceğini belirtmektedir. Örnek olarak, bir varlığa dayalı tokenlerin bu tanıma uygun olduğu söyleniyor. Yani bir hisse senedini temsil eden sentetik bir token, veya bir gayrimenkul için yaratılmış bir başka token, gerçek bir varlığı temsil ettiği için hem yasal gerekliliklere uydurulabiliyor hem de kriptografik doğrulama üzerinden işlem görebiliyor.
   Özellikle bu maddeyle birlikte, FSB’nin bu çalışmasının tüm DeFi sektörü için uygulanamıyor olduğu anlaşılmaktadır. Çünkü gerçek bir varlığa dayanmayan, tamamen kriptografik doğrulamalar üzerinden kendi değerlerini yaratan BTC veya ETH gibi kriptoparaların Embedded Supervision sistemine uygun olmayacağı anlaşılıyor. Bu çalışmanın, sentetik token olarak adlandırılan, yani bir varlığın fiyatını temsil eden kriptoparaların ticaretinin yapıldığı DeFi platformlarına daha uygun olduğu söylenebilir.
2. Yasal altyapının sağlandığını varsayarsak, aranan bir diğer ana kriter, ağdaki onaylayıcıların ağa saldırmalarının kar getirmemesidir. Bitcoin ve Ethereum gibi ağlar uzun süredir başarıyla çalışabilmelerini ekonomik teşvik mekanizmalarına borçludurlar. Bu ağlara yapılacak herhangi kötü niyetli girişimden elde edilecek sonuç, kar yerine yüksek maliyetler getirdiği için mantıklı olmaz. Bu çalışmada da sistemin entegre edileceği ağların güçlü ekonomik teşvik mekanizmalarıyla desteklenmesinin öneminden bahsedilmektedir.
3. Regülasyon kararları sonucunda, işletmeler gerekli altyapıları kurmakla yükümlüdürler. Aksi halde ceza almayı göze alırlar. Bu altyapıların kurulması da yeni ve sürekli bir maliyet kaleminin işletmelerin sırtına yüklenmesi anlamına gelir. Embedded Supervision, akıllı kontratlar gibi kendi kendine çalışacağı için her bir işletmenin ufak hazırlıklarla regülasyona adapte olması amaçlanmakta, bu sayede maliyetlerin aşağı çekilmesi hedeflenmektedir.